الفوائد المدنیه و بذیله الشواهد المکیه

توضیحات

الفوائد المدنیه تألیف محمد امین استرآبادى رئیس و بنیان‌گذار اخبارى‌گرى، مشتمل بر مطالبى راجع به فقه و فقاهت و فقیه مى‌باشد که به زبان عربى و در قرن یازدهم هجرى تألیف گردیده است. این کتاب به همراه کتاب «الشواهد المکیه» تألیف سید نور الدین عاملی چاپ شده است که به نقد و بررسی مطالب ارائه شده در الفوائد المدنیه پرداخته و دفاعیه ها و ردیه هایی در عقاید شیعه را عنوان کرده است. عمده مبحث کتاب به اثبات باب اجتهاد در شیعه اشاره دارد.

محتوای کتاب:

پس از مقدمه‌اى راجع به مؤلف که توسط ابو احمد آل عصفور بحرانى نوشته شده، متن کتاب الفوائد المدنیه آمده که داراى یک مقدمه، دوازده فصل و یک خاتمه است:

فصل اول فصل اول در باره ابطال تمسک به استنباطات ظنیه در نفس احکام الهى مى‌باشد که در ضمن دوازده وجه مورد بررسى قرار گرفته است.

فصل دوم فصل دوم در این باره است که مدرک مسائل غیر ضرورى دین خواه اصلى باشد خواه فرعى، منحصر در مى‌گوید من براى این مدعا ادله‌اى دارم که در ذیل آورده است.

فصل سوم فصل بعدى در اثبات تعذر مجتهد مطلق مى‌باشد. در ذیل این فصل إن قلت و قلت مطرح شده مبنى بر اینکه حال که چنین است چرا عده‌اى با ثبوت مجتهد مطلق مخالفت کرده‌اند که مؤلف پاسخ داده است.

فصل چهارم نیز مربوط به همین مسئله مطرح شده در فصل سوم مى‌باشد و در واقع مناقشه‌اى است راجع به ادله بیان شده در فصل سوم.

فصل پنجم در فصل پنجم گفته شده که در بسیارى از مواضع ظن بنابر مذهب عامه حاصل مى‌شود بر خلاف خاصه. این کلام مبتنى بر نظریه‌اى از عامه است در مورد بیانات پیامبر( صلى الله علیه و آله) که مؤلف آن را ذکر کرده است.

فصل ششم در بسته بودن ابوابى که عامه آنها را براى استنباطات ظنیه استحسانیه به وجوه تفصیلیه گشوده‌اند مى‌باشد. مؤلف در این فصل تک تک عامه از اجماع، قیاس و غیرهما را آورده و به نقد و بررسى آنها پرداخته است.

فصل هفتم: در تبیین کسانى است که مراجعه مردم در قضا و افتاء بدانها واجب است مؤلف در این فصل به توقیع مشهور امام زمان( علیه السلام) اشاره کرده که حضرت فرموده‌اند:« و أما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها إلى رواه حدیثنا فإنهم حجتی علیکم و أنا حجه الله علیهم»‌

فصل هشتم این فصل در سدد پاسخگویى به بیست و یک سؤالى است که همگى راجع به محدوده اجتهاد و توابع آن مى‌باشند براى مثال سؤال اول مربوط به روایاتى هست که از ائمه علیه السلام وارد شده و مضمونشان این است که« إنما علینا أن نلقی علیکم الأصول و علیکم أن تفرعوا»‌

فصل نهم در تصحیح روایاتى است که در کتب اربعه حدیثى ما یعنى کافى، من لا یحضره الفقیه، تهذیب و استبصار مى‌باشد مؤلف در این‌جا نیز به دوازده وجه تمسک کرده است.

فصل دهم این فصل در بیان عده‌اى از اصطلاحات عام البلوى مى‌باشد مانند نفس الامر، اعتبار ذهنى و…

فصل یازدهم این فصل در بیان خطاهایى است که معتزله و اشاعره در تعیین اول واجبات مرتکب شده‌اند مى‌باشد.

فصل دوازدهم در این فصل نیز به پاره‌اى از اشتباهات فلاسفه و حکماء پرداخته است.

خاتمه خاتمه کتاب نیز در مورد قواعد اصولیه‌اى است که در اوائل کتب جمع آورى شده از قدماء اخباریین آمده‌اند.

و در آخر، کتاب مسائل ظهیریه تدوین شده که داراى سه بخش مى‌باشد; این بخش‌ها عبارتند از: نوشته‌اى از صاحب وسائل در مورد صاحب مسائل که استادش مى‌باشد، کثرت اخبار وارده در توحید و جوابات مسائل ظهیریه که از سوى محمد امین استرآبادى عنوان شده است. منبع