الفصول المهمه فی اصول الائمه

توضیحات

الفصول المهمه فی اصول الائمه از تألیفات محدث بزرگ مرحوم شیخ حر عاملى صاحب وسائل الشیعه مى‌باشد که در قرن یازدهم هجرى به زبان عربى تألیف شده است. این کتاب در موضوعات اصول دین، اصول فقه، فروع فقه، طب و نوادر کلیات مى‌باشد.

مؤلف، در مقدمه‌ اقدام به بیان دوازده مقدمه که فواید مهمى در آنها هست و تعدادشان نیز از باب تبرک به این مقدار رسیده مى‌نماید.

ابواب متعلق به اصول دین:

صد و بیست باب در مورد اصول دین بیان شده که مؤلف ابتدا اسامى این ابواب را ذکر کرده سپس وارد بیان آنها مى‌شود.

• اولین باب درباره اصول دین، ذکر آیاتى از قرآن کریم است که به اصول و فروع و غیر آنها تعلق دارد.
• باب دوم درباره محبوبیّت عقل براى خداوند است که با آوردن پانزده روایت به اثبات نکته مورد نظرش پرداخته است.
• باب سوم در وجوب عمل به ادله عقلیه به هنگام اثبات ادله سمعیّه مى‌باشد.
• باب بعدى در مورد اعتبار عقلى است که به اطاعت الهى و متابعت دین دعوت کند.
• باب پنجم درباره ضرورى و فطرى بودن معرفت اجمالى است که براى تفاصیل آن واجب است که به کتاب و سنت مراجعه شود.
• مؤلف در باب بعدى‌اش از عدم جواز عمل به ظنون و عقول ناقصه و نظریات مختلف از ادله علم کلام که نزد ائمه ثابت نگردیده درباره اعتقادات سخن گفته است. عدم جواز تقلید در اعتقادات، قدیم بودن خداوند، واحد بودن خداوند و شبیه نداشتن خداوند و مسائل مهم دیگرى از مسائل اعتقادى، دیگر ابوابى هستند که در این بخش یاد آورى شده‌اند.

ابواب متعلق به اصول فقه:

• در مورد اصول فقه هم هشتاد و چهار باب تبیین گردیده که اولین باب درباره فریضه بودن دانش آموزى براى هر مسلمانى و نیز وجوب آموزش احکام دینى براى مکلفین مى‌باشد.
• باب دوم درباره لزوم اخذ علوم دین از پیامبر(ص) و ائمه علیهم‌السلام مى‌باشد که البته واسطه‌هاى موثقى هم که ما را به آراى آن ذوات مقدس برسانند مى‌توانند مرجع ما در این زمینه‌ها قرار بگیرند.
• باب بعدى در وجوب کفایى تعلّم علوم اهل‌بیت علیهم‌السلام مى‌باشد که البته استحبابش و نیز وجوبش تا حد مورد نیاز، عینى مى‌باشد.

ابواب متعلق به فروع فقه:

ابواب چهل و شش‌گانه فقهى موضوع دیگر بخش کتاب است که هر یک از آنها نیز داراى فروعاتى مى‌باشد؛ براى مثال کتاب طهارت که اولین کتاب از این فروع فقهى است، داراى هشت باب میاه، وضو، جنابت، حیض و استحاضه و نفاس، احکام اموات، اغسال، تیمم و نجاسات و ظروف و پوست‌ها مى‌باشد. هر کدام از این ابواب نیز به چندین باب تقسیم شده و در آن ابواب روایات مربوط به هر یک ذکر گردیده است.

ابواب متعلق به طب:

• در بخش طب صد و چهل و یک باب وجود دارد؛ باب اول این است که درد و شفا هر دو از خداوند است.
• باب بعدى در ادویه نافعه مى‌باشد که به مسائلى چون حجامت، نوره، حقنه و… اشاره شده است. سومین باب بخش طب در صدد بیان جواز مداوا با هر گونه دوایى است که براى نجات مریض انجام مى‌شود. تنها محدودیت افراد در مداواى مریض‌ها حرام‌هاى شرعى مى‌باشد که باید از آنها اجتناب شود؛ مؤلف شش روایت در این زمینه ذکر کرده است.
• از دیگر ابواب طب که همگى حاکى از اهمیت دادن دین مبین اسلام به سلامتى، بهداشت و حیات انسان‌ها مى‌باشند، وجوب مداوا در صورت نیاز و احتمال خطر در صورت ترک مداوا مى‌باشد که طبابت را به یک واجب شرعى تبدیل مى‌کند. از دیگر ابواب، توصیه به صدقه دادن به عنوان بهترین مداوا کننده امراض مى‌باشد.

ابواب نوادر کلیّات:

نوادر کلیات نام آخرین بخش کتاب است که داراى صد و سى و هشت باب مى‌باشد. در اولین باب این قسمت عده‌اى از انسان‌ها که متعلق به چند طایفه مختلف مى‌باشند، داراى حد اقل خیر و نیکى معرفى شده‌اند. برخى از علائم مربوط به نژاد برخى، مربوط به اشکال ظاهرى و برخى دیگر مربوط به حرفه‌ها مى‌باشند. باب بعدى که تنها یک روایت دارد در صدد بیان این معنا است که هر کدام از اهل‌بیت علیهم‌السلام در روز قیامت حجّتى دارند که بدان احتجاج خواهند کرد. باب سوم چند صفت مانند حسد و وسوسه را نام مى‌برد که غالب مردم مگر افراد نادر داراى آنها مى‌باشند.

ابواب دیگرى در مورد باد، باران، فطرت، استحباب بسم اللّه گفتن در شروع هر کار، عدم وجود اسراف در چیزى که صلاح بدن است، کفاره گناهان بودن مرض‌ها، وجوب رضا به قضاى الهى و… آمده است. منبع