القواعد الجلیّه فی شرح الرساله الشمسیّه

القواعد الجلیه فی شرح الرساله الشمسیه اثر علامه حلی، شرحی است بر رساله شمسیه نجم‌الدین کاتبی قزوینی، به زبان عربی.

علامه حلی این کتاب را در سن سی سالگی؛ یعنی حدود سال ۶۷۷ق، نوشته است.

رساله شمسیه به قول علامه حلی رساله‌ای است دارای فوائد و نکات و مسائل دشوار که با‌ ایجاز و اختصار بیان شده‌اند. لذا وی برای روشن شدن مطالب آن به درخواست هم‌بحثان شرح حاضر را بر آن نگاشته است.

ایشان در علوم مختلف به نوشتن کتاب‌های مختصر، متوسط و مطول اقدام نموده است و کتاب القواعد الجلیه از کتب مختصر وی در علم منطق بشمار می‌رود.

علامه که خود از شاگردان کاتبی قزوینی نویسنده شمسیه بوده، در این کتاب به توضیح مطالب رساله شمسیه اکتفا کرده و از اظهار نظر شخصی (جرح و تعدیل مطالب) خودداری کرده است.

شیوه علامه در نوشتن شرح غیر مزجی او چنین است که در ابتدا قسمتی از متن شمسیه را با لفظ «قال» می‌آورد، سپس شرح خود را با لفظ «أقول» ذکر می‌کند. در واقع شرح او به شیوه «قال»، «أقول» است. از امتیازات این شرح می‌توان به سلیس بودن عبارات و درک راحت مطالب آن با وجود سنگین بودن اصل کتاب، اشاره کرد.

محقق کتاب جناب آقای فارس حسون تبریزیان، این کتاب را با دو نسخه آستان قدس رضوی و نسخه چاپخانه ملک تهران تصحیح نموده است. ایشان برای نسخه اول رمز «ر» و برای نسخه دوم رمز «م» را در نظر گرفته است و برای متن شمسیه از دو نسخه دارالسعاده ترکیه به‌ همراه نسخه‌ای از شمسیه که ضمن کتاب «القواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسیه» اثر قطب‌الدین رازی چاپ و منتشر شده است استفاده نموده است. محقق، برای نسخه اول رساله شمسیه رمز «ش» و برای نسخه دوم رمز «ح» را تعیین کرده است و در پاورقی‌ها به اختلاف این نسخ اشاره نموده است.

در ابتدای کتاب مقدمه ناشر، زندگی‌نامه کاتبی و علامه حلی آمده است و فهرست مصادر و مطالب کتاب در پایان آن ذکر شده است. منبع