ترجمه محاضرات فی الالهیات

توضیحات

کتاب «محاضرات فی الإلهیات» تلخیص کتاب «الإلهیات على هدى الکتاب و السنه و العقل» آیت‌اللّه سبحانى مى‌باشد که توسط حجت‌الاسلام ربانى گلپایگانى در سال ۱۳۷۲ به زبان عربى نوشته شده است.

مباحث کتاب

ابتدا از مسائل مربوط به ذات الهى شروع شده، بعد به براهین اثبات خدا مى‌پردازد، سپس توحید و مراحل آن را بیان نموده و مباحثى را راجع به صفات الهى مطرح مى‌کند. مباحث عدل و نبوت و امامت و معاد نیز مسائلى هستند که در ادامه به طور مفصّل مورد بحث و بررسى واقع شده‌اند.

فصل دوم، کتاب در براهین اثبات وجود صانع است که به ترتیب به براهین نظم، حدوث و امکان و وجوب پرداخته‌اند.

مرحلۀ دوم کتاب در توحید و مراحل پنج‌گانۀ آن‌که عبارتند از: توحید ذاتى، توحید صفاتى، توحید خالقى، توحید ربوبى و توحید در عبادت.

باب سوم، کتاب از صفات الهى است.

چهارمین باب کتاب محاضرات فى الالهیات در مباحث عدل و حکمت است که تعریف عدل و حکمت و عقلى بودن حسن و قبح معلّل بودن افعال الهى به غایات، حکمت الهى در مصائب و شرور، قبح تکلیف بما لا یطاق و چند مسلۀ مهم دیگر از جمله موارد مورد بحث در این باب مى‌باشد.

از جمله مسائل مهم مطرح شده در این باب مى‌توان به مسئله بداء اشاره کرد، این که حقیقت بداء چیست و امامیّه به چه نحوى از بداء قائلند، هکذا آیات و روایاتى که اشاره به این موضوع دارند، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.

باب پنجم، کتاب به نبوت عامّه اختصاص داده شده است. عصمت انبیاء، حقیقت وحى در نبوت و همچنین کیفیت وحى مطرح، و شبهات وارده بر آن نیز نقادّى شده است.

ششمین باب کتاب در نبوت خاصّه مى‌باشد که منظور از آن بحث از نبوت پیغمبر اکرم محمد مصطفى(ص) مى‌باشد. مؤلف در این بخش در مورد اعجاز قرآن و خاتمیّت از دیدگاه عقلى و شرعى را بررسى نموده است.

باب هفتم، در مورد امامت و خلافت است که بحث‌هاى بسیار مهم و قابل توجهى در این باب آمده است؛ از آن جمله به عقیدۀ شیعه و سنى در مورد امامت و طریق اثبات امام در نزد هر یک از آنها و وجوب عصمت امام اشاره شده است.

بحث از امام زمان(عج)، بررسى موعود از دیدگاه کتاب و سنّت و مسلۀ رجعت پایان بخش این کتاب مى‌باشد.

آخرین باب کتاب در مورد معاد است. مؤلف بعد از بیان براهین اثبات معاد براهینى را براى تجرّد نفس ناطقه نیز ذکر کرده است که در دو بخش براهین عقلى و آیات قرآنى مى‌باشد.

اثبات معاد جسمانى با استفاده از آیات قرآنى و بیان کلمات بزرگان در مورد آن و براهین بطلان تناسخ مطالبى هستند که به طور ویژه در این کتاب ذکر شده‌اند.

مراحل دیگر معاد از جمله قبر و برزخ، حساب و میزان و صراط و شفاعت مسائلى هستند که هر یک به فراخور حال مورد بررسى واقع شده‌اند.

سپس مؤلف درصدد جواب دادن به چند سئوال اساسى در مورد معاد برآمده است که از مهم‌ترین آنها مى‌توان به سئوال از خلود در آتش، مکان بهشت و جهنم و جواز یا عدم جواز عفو اشاره کرد.

مؤلف در آخر کتاب خاتمه ای دارد که در آن بحث از ایمان و احکام آن و صحابه و تقیّه به میان آمده است. منبع