1 محصولات
نمایش سبد خرید
جمع جزء: ۱۵,۰۰۰ تومان
مولف: ابوالفرج اصفهانی
مترجم: سید هاشم رسولی محلاتی
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مقاتل الطالبیین تألیف ابوالفرج اصفهانی (متوفی ۳۵۶ق)، از جمله آثاری است که به ذکر مرگ طالبیان یا جنبشهایی که انگیزه الهی داشتهاند اختصاص یافته است. ابوالفرج چنانکه خود میگوید: در جمادی الاولی ۳۱۳ نگارش کتاب مقاتل الطالبیین را به پایان رسانده است. وی در آغاز اشاره میکند که هدف وی از تألیف آن فراهم آوردن شرحی کوتاه از چگونگی زندگی و مرگ ۲۱۶ نفر از فرزندان ابوطالب – از زمان پیامبر(ص) تا زمان نگارش کتاب – بوده است.
روش کار نویسنده در مورد افراد چنین است که نخست نام کامل و نسب فرد را میآورد و گاه نام مادران وی را تا جد اعلی نقل میکند. در پایان روایات، معمولاً اشعاری را که در رثا یا مدح آن فرد سروده شده است، ذکر میکند. از جالب توجهترین بخشهای کتاب مقاتل الطالبیین اطلاعاتی است درباره چگونگی فعالیت کسانی که به زید بن علی یا محمد نفس زکیه یا دیگر علویان پیوستند.
ابوالفرج تنها اخبار طالبیانی را گرد آورده که مرگشان دلایلی سیاسی داشته یا به روایت جنبشهایی پرداخته که انگیزه آنها خصایل ارجمندی چون تقوا و عدل بوده است، نه هوی و هوس. بنابراین نخست از شهادت جعفربن ابیطالب در زمان پیامبر (ص) سخن گفته، سپس اخبار هریک از علویان را زیر نام خلیفهای که در آن زمان حکم میرانده آورده است. نکتهای که ابوالفرج در چند جای کتاب بدان اشاره کرده، تأکید بر رعایت اختصار است؛ چنانکه گاه همه اسانید مربوط به اخبار را ذکر نمیکند.
از دیدگاه تحقیقات تاریخی، منابع ابوالفرج در این کتاب از اهمیت ویژهای برخوردار است. این منابع غالباً بهصورت سلسله اسناد در سراسر کتاب پراکندهاند. بیشتر مؤلفانی که ابوالفرج به آنان استناد کرده، کتابهای ارزشمندی مرتبط با موضوع همین کتاب داشتهاند، ولی اکنون نشانی از هیچیک در دست نیست. نخست باید از کتاب «المغازی» ابن اسحاق یاد کرد که ابوالفرج از طریق استادش محمد بن جریر طبری از آن بهره برده است. وی گاه از ابومخنف نیز از طریق احمد بن عیسی از حسین بن نصر بن مزاحم نقل روایت میکند. گاه نیز واسطه روایت او از ابومخنف احمد بن حارث خراز بوده که خود از مدائنی نقل قول کرده است
مهمترین منبعی که بهطور گسترده مورد استفاده وی قرار گرفته کتابی است در اخبار خروج محمد بن عبداللـه معروف به نفس زکیه و برادرش ابراهیم تألیف ابن شبه که به نام کتاب محمد و ابراهیم ابنی عبداللـه بن حسن مشهور است. ابوالفرج بیشتر روایات مربوط به این قیامها را از این کتاب اخذ کرده است
یکی از مهمترین بخشهای کتاب مقاتل الطالبیین گزارش مربوط به جنبش ابوالسرایا است که ابوالفرج به احتمال بسیار، آن را از کتابینقل کرده است که در این موضوع به نصر بن مزاحم منقری – که خود شاهد این قیام بوده است – نسبت دادهاند. در صدر گزارش، ابوالفرج بر روایتی که ابن عمار از علی بن محمد بن سلیمان نوفلی نقل کرده، طعن زده و بر آن به دلایل اعتقادی خرده گرفته است.
از مهمترین نکات در مقاتل الطالبیین اسانید ارزشمندی است که غالباً به کسانی منتهی میشود که از نزدیک شاهد وقایع بودهاند. همچنین صفحات کتاب را انبوهی اسانید مربوط به زیدیان و طالبیان پر کرده؛ مثلاً روایات ابوالفرج از ابن عقده در سراسر کتاب پراکنده است و روایات از این طریق به محمد بن منصور و سپس به احمد بن عیسی بن زید میرسد.
کتاب مقاتل الطالبیین بعدها بیشتر به سبب جامعیت و نیز دقتی که در نقل اخبار آن صورت گرفته، مورد استناد و استفاده مؤلفان بسیار واقع شد. از مؤلفان غیر شیعی میتوان به ابوالقاسم برزهی در کتاب «المحامد» و نیز ابن ابیالحدید اشاره کرد. مؤلفان زیدی نیز که به جمع و نقل اخبار مربوط به ائمه و بزرگان خود همت گماشتند همواره از کتاب مقاتل بهعنوان اصلیترین مأخذ نام بردهاند. ابوطالب هارونی، اگرچه در «الإفاده» ظاهراً تصریحی به مقاتل نکرده، ولی غالب اخبار کتاب خود را از آن گرفته است؛ اما در کتاب دیگرش امالی به ابوالفرج استناد جسته است. همچنین حمیدالدین محلی در «الحدائق الوردیه» در اخباری به ابوالفرج استناد کرده است. منبع
تعداد صفحات | 665 |
---|---|
زبان | فارسی |
قطع | وزیری |
نوع جلد | سخت |
نوبت چاپ | 4 |
سال نشر | 1389 ش |
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.