خطفات القدس

خطفات القدس پیرامون مباحث منطقی و فلسفه و کلام و هیئت (بر اساس طبیعیات قدیم) است؛ خصوصا مباحث «تعیین قبله» آن به علم نجوم قدیم مربوط می شود. البته بخش الهیات این کتاب بسیار حجیم تر از اینگونه مباحث طبیعی است.

مولف یک حکیم مشائی و تابع ابن سینا است و خصوصا در حکمت الهی از ابوعلی سینا پیروی می کند و در عین حال تبحر خاصی در حکمت اشراقی دارد.
موضوعات اولیه مطرح شده در باب منطق است و بعد از آن، طبیعیات و بعد از آن ها، الهیات مطرح شده است.
هر کدام از این موضوعات گوناگون تحت عنوان مقاله ای آمده که مولف هر مقاله را یک «خطفه» خوانده است. این خطفه ها یا خطفات جمعا پنجاه و هفت عدد را شامل می شود که لزوما ارتباط مستقیم با هم ندارند، به طوری که کتاب با خطفه ای در باب تعیین قبله آغاز می شود و در باب « الفاظ یونانی»، «کروی بودن عالم»، «چیستی حرکت»، «دور منطقی» و … ادامه پیدا کرده و در نهایت با خطفه ای پیرامون «کثرت» به پایان می رسد.
کتاب خطفات القدس از مجموعه کتاب های مکتب فلسفی اصفهان به حساب می آید. حوزه ی فلسفی اصفهان، سایر مشارب فلسفی قدما را نیز در بطن خود حفظ و بازسازی کرد و حتی با توانی بیش از قبل، ضامن تداوم آن ها شد. از باب نمونه، بیشترین حواشی و تعلیقات بر شفای الشیخ الرئیس ابن سینا در همین دوران نگاشته شد؛ متون حکمت اشراق به نحو گسترده شرح و تدریس می شد، و عرفان ابن عربی نیز همچنان رواج و تداوم داشت. افزون بر این، حکیمان متأله این حوزه، این توفیق را نیز داشتند که مکتب اخلاقی ـ عرفانی تشیع را قوام بخشیده و به تربیت نفوس و ارتقای معنوی اهل سلوک همت گمارند.