پژوهش های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین (دوره ۳ جلدی)

توضیحات

پژوهش های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین، مجموعه‌اى از پاورقى‌ها و تعلیقات شعرانى (تهران ۱۲۸۱-۱۳۵۲ش) است که بر سه تفسیر مزبور، به‌ترتیب از سوره حمد تا سوره ناس نوشته شده است. این تعلیقات را سید محمدرضا غیاثى کرمانى جمع‌آورى کرده و با افزودن مقدمه‌اى مختصر درباره شرح حال و منزلت علمى نویسنده و آثار ایشان، در سه جلد منتشر ساخته است.

کتاب حاضر، از مقدمه مصحح و متن اصلى کتاب (شامل پاورقى و تعلیقه‌هاى علامه شعرانى بر سه تفسیر یادشده در عنوان، در سه جلد: ۱٫ سوره‌هاى حمد – انعام؛ ۲٫ سوره‌هاى اعراف – احزاب؛ ۳٫ سوره‌هاى سبأ – ناس) تشکیل شده است.

روش نویسنده، توضیحى و تحلیلى است و نویسنده با نظر به جامعیت علمى خودش کوشیده است که ابعاد مختلف را مورد توجه قرار دهد و حقّ مطالب گوناگون تفسیرى را به‌خوبى ادا کند و به سؤالات و شبهات مطرح پاسخ دهد.

زبان و ادبیات این اثر، فارسى – عربى و متناسب با فرهنگ و اصطلاحات و سطح عالى علمى پژوهشگران و استادان تفسیر و علوم قرآنى در حوزه‌هاى علمیه جهان تشیع است.

در این مجموعه، نخست، نظر هریک از این مفسران سه‌گانه مذکور و بعد تعلیقات فارسى یا عربى و یا فارسى – عربى شعرانى ذکر شده است. این اثر، به‌صورت مستند و با ارجاع به منابع منتشر شده است. مصحح براى مستندسازى این اثر، از ۱۲۷ منبع مهم عربى و فارسى قدیم و جدید بهره برده است.

درباره محتوا و ویژگى‌هاى این اثر چند نکته گفتنى است:

1. آقاى غیاثى کرمانى در مقدمه خودش که زمان و مکان و مشخصات نگارش آن را معین نکرده، تأکید کرده است که اینجانب به دلیل علاقه فراوان به مطالعات قرآنى و ارادت به بزرگانى که عرفان و برهان را در خدمت قرآن آورده و بزرگ‌ترین خدمت را به پژوهشگران و مشتاقان فهم عمیق معارف قرآنى نموده‌اند، بر آن شدم که پاورقى‌هاى مرحوم علامه شعرانى را بر سه تفسیر گران‌قدر «مجمع‌البیان» اثر مفسر بزرگ مرحوم امین‌الاسلام طبرسى و «منهج الصادقین» اثر عالم جلیل القدر مرحوم ملا فتح‌الله کاشانى و «روح الجنان» اثر دانشمند بزرگوار مرحوم ابوالفتوح رازى تخریج نموده و به‌صورت مستقلّ در اختیار دانش‌پژوهان قرار دهم.
2. توضیحات و تعلیقات نویسنده، گاه عربى است و گاه فارسی و به‌طور کلى بسیارى از فارسى‌نوشته‌هاى علامه شعرانى نیز چنان با اصطلاحات و تعابیر حوزه‌هاى علمیه و رشته‌هاى تخصصى کلام و فقه و فلسفه و… نوشته شده که على‌رغم توانایى انکارناپذیر ایشان در زمینه ادبیات فارسى و رسایى و شیوایى نوشته‌هایشان، مى‌توان آن را نه فارسى، بلکه «فارسى – عربى» شمرد؛ به‌طور مثال ایشان نوشته است: «و در عموم این لفظ، واجب و مندوب و مباح و قبیح درآید در اعتقاد مکلف در هریک عَلى ما هُوَ بِهِ، مأمورٌبِهِ را متابعت کردن بر وجه وجوب و ندب و منهىٌّ‌عَنهُ را اجتناب کردن لِوَجهِ قُبحِهِ و در مباح به‌حسب اختیار و مصلحت بودن، کار بستن»