کامل الزیارات

توضیحات

کامِلُ الزّیارات کتابی با موضوع زیارت، تألیف محدث و عالم شیعه ابن قولویه قمی متوفای ۳۶۷ق. کامل الزیارات از مهم‌ترین و معتبرترین منابع روایی و دعایی شیعه است که علما و پیوسته به آن مراجعه کرده‌اند. این اثر را «الزیارات»، «جامع الزیارات» و «کامل الزیاره» نیز خوانده‌اند و به زبان فارسی ترجمه شده است.

ابن قولویه در این کتاب ابعاد مختلف مسئله زیارت اعم از ثواب، فضیلت، اعتبار، مشروعیت و کیفیت آن را بررسی کرده است. پاسخ به شبهات و اشکالات مطرح‌شده از طرف مخالفان زیارت از دیگر مضامین کتاب است. این کتاب روایات مستند و معتبری در جواز زیارت پیامبر و ائمه(ع)و حتی قبور مؤمنان را دربردارد.

غالب مطالب کتاب (حدود سه چهارم آن)، مربوط به امام حسین(ع) و یاران وی و به ویژه بیان فضیلت و کیفیت زیارت ایشان است. این موضوع، روایات باب‌های ۱۶ تا ۹۸ را به خود اختصاص داده است. مؤلف از موضوعاتی چون پیشگویی واقعه عاشورا، آگاهی فرشتگان از آن و عزاداری موجودات برای آن حضرت سخن گفته است. از این رو،کتاب کامل الزیارات منبعی کهن برای دستیابی به زندگانی آن امام نیز به شمار می‌رود. در برخی روایات این کتاب، از امام صادق(ع) و امام باقر(ع) نقل شده که آسمان و زمین و خورشید و ملائک، ۴۰ روز بر امام حسین(ع) گریستند. وجود این روایات می‌تواند مبنایی برای عزاداری چهل روزه شیعیان در سوگ آن امام به حساب آید. هم‌چنین مبنای زیارت رفتن پیاده (از جمله در اربعین) را می‌توان برخی روایات این کتاب دانست که در آنها زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده بسیار توصیه شده و هر گام آن مساوی با نوشتن یک حسنه و پاک شدن یک گناه دانسته شده است.

قدیمی‌ترین متنی که زیارت عاشورا در آن نقل شده، کامل الزیارات است. روایت ۵۵۶ کامل الزیارات، «زیارت عاشورا» است که از امام باقر(ع) نقل شده است. البته متن زیارت عاشورای منقول در این کتاب با متنی که بین شیعیان رواج دارد، اختلاف‌هایی دارد. از جمله در آن اثری از لعن‌های پایانی زیارت نیست، بلکه به‌طور کلی دشمنان آل‌محمد(ص) و به‌طور خاص معاویه، یزید و قاتلان امام حسین(ع) مورد لعن قرار گرفته‌اند.

عناوین فصل‌ها

کامل الزیارات شامل ۸۴۳ حدیث است که در ۱۰۸ باب آمده‌ و دارای عناوینی است که عبارتند از: