کفایه الطالب فی مناقب امیرالمومنین علی ابن ابی طالب (ع)

توضیحات

کفایه الطالب تالیف فخر الدین أبو عبد الله محمد بن یوسف بن محمد الکنجی، معروف به «حافظ گنجی شافعی» (م ۶۵۸) در مناقب امیرالمومنین علی (ع) است. نویسنده در مقدمه کتاب نوشته: در روز پنجشنبه، شش شب مانده از جمادی الثانی ۶۴۷ در حصباء شهر موصل در دار الحدیث مهاجریه در مجلسی بودم که فقها و مدرسین و ارباب حدیث، حضور داشتند. بعد از درس احادیثی نقل کردم و ختام مجلس را حدیثی در مناقب اهل بیت(ع) قرار دادم. برخی از حاضرین، به علت عدم شناخت، به خاطر نقل حدیث غدیر خم به روایت زیدبن ارقم، و حدیث عمار، به من طعنه زدند. حب اهل بیت مرا بر آن داشت تا به املاء کتابی بپردازم که از مشایخ خود در شهرهای مختلف احادیثی را از کتابهای معتبر در مناقب امیر المؤمنین(ع) شنیده بودم … بعد از املاء آن را پاکنویس کردم و «کفایه الطالب فی مناقب أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب(ع)» نام نهادم.

کتاب کفایه الطالب، که ۵۲۰ حدیث را در صد باب دربر دارد، بدین شکل تنظیم و تدوین شده است:

الف) صد باب در فضایل امیر المؤمنین و اهل بیت(ع)؛

ب) باب صدم که شامل خطبه ها و وصایای حضرت است در سه فصل تنظیم شده است:

• فصل اول در بیان اینکه ذریۀ رسول خدا از صلب علی(ع) است؛
• فصل دوم در حدیث ردّ شمس؛ در این فصل افزون بر روایت و دعای رسول خدا، اشعار صاحب بن عباد را در این باره نقل کرده است.
• فصل سوم که شامل دوازده باب است با این موضوعات:

وصایا، مواعظ و خطبه ها، تواضع در طعام، عبادت، صفات، پوشش و لباس، تولد، نسب، شهادت و قاتل حضرت، رفتار حضرت با قاتلش، مدت زندگانی و زمان شهادت و کسی که او را غسل داد و برایش نماز خواند و کفن و دفنش کرد، محل دفن و اقوال مختلف دربارۀ محل دفن.

ج) باب یازدهم این فصل، شامل دو بخش است:

• ۱. بخشی مختصر دربارۀ اولاد امیرالمؤمنین(ع) آمده که شامل شرح حال و فضایل امام حسن و امام حسین علیهما السلام است. در بخش مربوط به امام حسین و شهادت آن حضرت، اسامی ۲۱ تن از بنی هاشم که در کربلا در رکاب حضرتش شهید شدند را برشمرده است.
• ۲. فرعی در ذکر ائمه هدی؛ که از امام زین العابدین تا امام مهدی(ع) را معرفی کرده است.

شایان ذکر است که اگر چه عنوان کتاب فضایل و مناقب امیرالمؤمنین(ع) است اما بخشهایی از کتاب به ذکر مناقب اهل بیت(ع) پرداخته است از جمله:

• باب هشتم در محبت پنج تن است؛
• باب ۷۸-۸۴ در ازدواج حضرت با حضرت فاطمه علیها السلام است؛
• باب ۹۷ در اکرام پیامبر به حسنین علیهما السلام است؛
• باب ۹۸ در فضیلت حضرت خدیجه سلام الله علیها؛
• باب ۹۹ در فضایل حضرت فاطمه سلام الله علیها.

شاید بتوان کتاب را خصائص امیر المؤمنین(ع) نیز نامید چراکه بسیاری از اختصاصات حضرتش را نقل کرده است از جمله تعلیم ایشان به دست پیامبر.

وی در ذکر اصحاب ائمه به ذکر عمار یاسر نیز پرداخته و سخن حضرت رسول الله را (تقتلک الفئه الباغیه) دربارۀ عمار یاسر نقل کرده است.

ویژگی بارز کتاب نقل احادیث از مشایخ و علمای اهل سنت است.

این کتاب مورد توجه علمای بسیاری بوده و برخی از علمای شیعه نیز از آن نقل کرده اند از جمله سید بن طاوس در کتاب الیقین، علامه حلی در کشف الیقین، ماحوزی بحرانی دراربعین حدیثا، و ….