الجوهر النضید فی شرح فروع التقلید من کتاب العروه

توضیحات

الجوهر النضید فی شرح فروع التقلید من کتاب العروه الوثقی، تألیف ابوالفضل نجفى خوانسارى به زبان عربى است. این کتاب شرح مسائل بخش اجتهاد و تقلید کتاب «العروه الوثقی» است.

این اثر که مشتمل بر پنجاه مسئله است، بدین ترتیب نگارش شده که نویسنده، بخش کوتاهى را از کتاب عروه انتخاب کرده و ابتدا اقوال و آراء مختلف را پیرامون آن موضوع ذکر نموده و سپس با کلمه «اقول» به تبیین نظر خود پرداخته است و به همین ترتیب در ذیل هر بخش توضیحات کاملى را ارائه کرده است.

شارح در شرح مسائل مطرح‌شده، به توضیح و تشریح مطالبى از قبیل ملاک وجوب تخییرى عقلى در مسئله «وجوب اجتهاد یا تقلید یا احتیاط بر مکلف»، اینکه تقلید در طول اجتهاد است یا در عرض آن، اینکه اجتهاد واجب نفسى کفایى است یا واجب عینى، جواز عمل به احتیاط، تحقیق معناى اخبار و انشاء، شقوق احتیاط، دلالت سیره بر جواز تقلید، دلیل عقلى بر جواز تقلید، استدلال با آیه نفر بر جواز تقلید، بیان حقیقت تقلید و… پرداخته است.

نمونه‌هایى از کار شارح:

1. در مسئله هشتم کتاب، شارح به بیان حقیقت تقلید توجه مى‌دهد و در این باره احتمالات زیر را مطرح مى‌کند و احتمال اخیر را تأیید مى‌نماید:

   الف) فراگیرى مسائل؛

   ب) التزام عملى به فتواى دیگرى؛

   ج) معنایى وسیع‌تر از این دو که حتى شامل صرف گرفتن رساله مجتهد، گرچه مسائل مندرج در آن آموخته نشود نیز مى‌گردد؛

   د) نفس عمل مستند به فتواى مجتهد.

2. در مسئله بیست و سوم، موضوع «عدالت» با تعبیر «ملکه اتیان واجبات» آمده است. حقیقت عدالت بنا بر آنچه بین متأخرین از زمان علامه حلى(ره) مشهور شده است عبارت از ملکه یا حالت یا کیفیت یا هیئت راسخه نفسانى است که انسان را بر ملازمت تقوا برمى‌انگیزاند. اینکه آیا تقوا تنها با اجتناب از کبائر حاصل مى‌شود یا عدم اصرار بر صغائر نیز لازم است، موضوعى است که نویسنده به شرح و تفسیر آن پرداخته و روایات مختلف، از جمله روایت عبدالعظیم حسنى(ره) را به‌تفصیل مورد بررسى قرار داده است.

   وجوب تقلید از اعلم در صورت امکان، جواز بقاء بر تقلید میت در صورت مقلد او بودن، بطلان عمل جاهل مقصر، عدم جواز تقلید از غیر مجتهد و… از دیگر مسائل مطرح‌شده در کتاب است.