الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید

توضیحات

الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید تألیف مقدس اردبیلى، شرحى بر «شرح تجرید العقائد»، معروف به «شرح جدید» از علاءالدین على بن محمد قوشچى است. شرح قوشچى در میان سائر شروح تجرید العقائد از اهمیت ویژه‌اى برخوردار است، زیرا وى در این کتاب پس از شرح عبارت‌هاى خواجه، به دفاع از اعتقادات اهل سنت پرداخته و اعتراضات خود را بر استدلال‌هاى خواجه نصیر بیان کرده است. کتاب او در واقع جرح تجرید مى‌باشد.

کتاب «تجرید الاعتقاد» اثر محقق طوسى از بهترین آثارى است که در علم کلام، مطابق مذهب امامیه، تألیف شده است. علاءالدین قوشجى، با تالیف «الشرح الجدید» عهده‌دار شرح و نقد این اثر بر مذاقِ مذهبِ اهل‌ سنت گردید. اما علماى شیعه از جمله محقق اردبیلى در اثر حاضر به شیوه مستدل، به اثبات درستىِ عقاید شیعه امامیه پرداخته و همه اعتراض‌هاى قوشجى و دیگر عالمان اهل‌سنت را پاسخ گفته است.

پس از قوشچى مدت‌ها کتاب او به عنوان متن درسى کلامى در حوزه‌هاى علمى شیعه مطرح بوده و عدۀ زیادى از عالمان و متکلمان شیعه و سنى به نوشتن تعلیقه و حاشیه بر آن همت گمارده‌اند. محقق اردبیلى نیز ضمن تدریس این کتاب به نوشتن حاشیه و نقد کلمات قوشچى پرداخته است.

کتاب الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للتجرید را مى‌توان مهمترین اثر کلامى محقق اردبیلى محسوب کرد. او در این کتاب گاهى کلمات قوشچى را مورد نقد قرار مى‌دهد و گاهى به نقد کلام خواجه نصیر مى‌پردازد. لذا از این کتاب هم به تعلیقه تجرید تعبیر شده است و هم به حاشیه بر الهیات شرح جدید.