الحاشیه علی شروح الاشارات : الاشارات و شرح الاشارات و شرح الشرح و حاشیه الباغنوی

توضیحات

الحاشیه علی شروح الاشارات حاشیه مرحوم آقا حسین خوانسارى بر کتاب اشارات ابن سینا و برخى از شروح و حواشى آن (شرح الإشارات خواجه نصیرالدین طوسى، شرح الشرح (معروف به المحاکمات) قطب‌الدین رازى، حاشیه شرح الشرح (حاشیه المحاکمات) میرزا جان حبیب‌الله باغنوى شیرازى، به زبان عربى است.

در ذیل کتاب، حاشیه فرزند مؤلف، آقا جمال خوانسارى بر حاشیه پدرش ذکر شده است. این حواشى اگرچه نسبت به کتاب پدرش کمتر است، اما دلالت بر آن دارد که دقت آقا جمال و تبحرش در حکمت بیشتر از پدرش بوده است.

از آنجا که محقق خوانسارى، عبارتى را از کتب مزبور (اشارات و شروح آن) بدون ذکر هیچ‌گونه عنوانى براى بازشناسى، نقل کرده و بر آن حاشیه زده، محقق کتاب کلمات چهارگانه ذیل را به متن اضافه کرده است:

•  «قال الشیخ» که منظور کلام ابن سیناست؛
•  «قال الشارح» که منظور کلام خواجه نصیرالدین طوسى است؛
•  «قال المحاکم» که منظور قطب‌الدین رازى است؛
•  «قال المحشی» که منظور میرزا جان باغنوى است.

وى به آنچه محقق خوانسارى نقل کرده، اکتفا نکرده، بلکه غالباً ً جمله‌اى کامل یا سطرى از کتاب مورد نظر را ذکر نموده، به‌گونه‌اى که امر بر خواننده مشتبه نشود.

همچنین وى مصادر تمامى تعلیقات را از این چهار کتاب ذکر کرده است تا مراجعه‌کننده به‌راحتى به آن مراجعه کند. سپس عناوین نمطها و فصول را اضافه کرده تا استفاده از آن راحت باشد؛ چراکه مؤلف ننوشته که این کلام از کدام فصل یا نمط است و با این افزوده محقق (که وى آن را بین کروشه قرار داده)، مراجعه‌کننده به‌آسانى به مقصود خویش نایل مى‌گردد. منبع