المبدا و المعاد

توضیحات

المبدا و المعاد یکی از آثار و تالیفات محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی به زبان عربی است که مشتمل بر مباحث کلامی «الهیات، طبیعیات، کیفیت پیدایش و ظهور نفس ناطقه و مقامات و نهایات آن و مباحث نبوات و منامات» است. در اول کتاب اشاره اجمالی به مباحث وجود شده است.

• کتاب مبدأ و معاد شامل دو فن است:

1. فن اول در الهیات، شامل سه مقاله است.
2. فن دوم در معاد، شامل چهار مقاله است.

• هر یک از مقالات دو فن نیز شامل فصولى است و بعضى فصول شامل عناوینى خاص:

1. فن اول در الهیات‌
   1. مقاله اول در مبدأ وجود، اجمال مطالب فصول این مقاله عبارتند از:
      1. اشاره به عده‌اى از مباحث علم کلى مثل اصالت و بساطت وجود
      2. تقسیم وجود به واجب و ممکن
      3. اثبات واجب
      4. حقیقت واجب، پوچى ممکنات
      5. مجهولیت کنه واجب
      6. بساطت واجب
      7. نفى نوعیت و سائر مفاهیم ماهوى از واجب
      8. اثبات توحید ذاتى
      9. اثبات توحید در ربوبیت
   2. مقاله دوم در صفات واجب، اجمال مطالب فصول این مقاله عبارتند از:
      1. عینیت صفات واجب با ذاتش
      2. علم واجب
      3. مراتب علم واجب
      4. قدرت واجب
      5. اراده واجب
      6. حیات واجب
      7. سمع و بصر واجب
      8. تکلم واجب
      9. حکمت، جود و غناى واجب
      10. ابتهاج واجب
   3. مقاله سوم در افعال واجب، شامل یک مقدمه در تقسیمات وجودات جوهرى، اجمال مطالب فصول این مقاله عبارتند از:
      1. اجسام عنصرى
      2. جهت
      3. محدد جهت
      4. سبب حرکت، ربط حادث بقدیم
      5. حرکت ارادى افلاک
      6. انسان کبیر بودن آسمان
      7. محرک آسمان
      8. کثرت عقول
      9. کیفیت تحریک عقول نسبت به افلاک
      10. کیفیت صدور اشیا از واجب
      11. تکون عناصر از عقل اخیر
      12. عنایت و تدبیر
      13. تدبیر کائنات ارضى
      14. تسلط شیطان بر انسان
      15. احسنیت نظام عالم
      16. عنایت واجب در خلق قواى مدرکه و محرکه و ملائکه
      17. عنایت واجب در ابقاء نوع بتوارد امثال
      18. عنایت واجب در خلق زمین
      19. بدایع واجب در افلاک و کواکب
2. فن دوم در معاد
   1. مقاله اول در تکون امور حاصله از عناصر، اجمال مطالب فصول آن عبارتند از:
      1. مزاج
      2. تکون حیوان
      3. قواى حیوانى
      4. قواى ادراکى
      5. مدرک صور جزئیه
      6. مدرک معانى جزئیه
      7. قوه متصرفه
      8. تکون انسان و قواى نفس او
      9. خواص انسان
      10. مراتب قوه نظرى
      11. عقل هیولایى
      12. مراتب قوه عملیه و بیان سفر إلى الله
      13. تجرد قوه عاقله
      14. استقلال نفس از بدن در بقاء
      15. اقناعیاتى براى تجرد نفس
      16. حدوث نفس بحدوث بدن
      17. بقاى نفس بعد از مرگ
      18. بطلان تناسخ
      19. حصول عقل فعال در نفوس
      20. احوال عنقاء
      21. سعادت و شقاوت نفس
      22. سبب خلو نفس از معقولات
      23. سعادت و شقاوت حسى در آخرت
   2. مقاله دوم در معاد جسمانى، اجمال مطالب فصول آن عبارتند از:
      1. در تفصیل اقوال در معاد
      2. بیان هفت اصل براى اثبات معاد جسمانى
   3. مقاله سوم در معاد با اسلوب عرفانى، اجمال مطالب فصول آن عبارتند از:
      1. ملخص قول در مبدأ و معاد و قوس نزول و صعود
      2. مکان جنت و نار از دیدگاه احادیث
      3. حقانیت موت و بعث
      4. حقانیت حساب و میزان
      5. حقانیت جنت و نار
   4. مقاله چهارم در زمینه علم به مغیبات و حکمت عملى، اجمال مطالب فصول آن عبارتند از:
      1. رؤیاى صادقه
      2. أضغاث الأحلام
      3. علم به مغیبات در بیدارى
      4. اصول معجزات و کرامات
      5. فرق الهام و تعلم
      6. اثبات نبوت عامه
      7. سیاسات و مدینه فاضله
      8. صفات لائق به رئیس مدینه فاضله
      9. حکمت شریعت و تکالیف
      10. منافع اعمال مقربه
      11. غرض شرایع، سلوک إلى الله است.