ده رساله فارسى

توضیحات

ده رساله فارسى مجموعه‌اى است نفیس از علامه حسن‌زاده آملی، مشتمل بر موضوعات مختلف قرآنى، عرفانى، حکمى، فقهى، طبى، اخلاقى، ریاضى و فلکى.

این مجموعه، حاوى یک خطبه کوتاه و ده رساله است.

رساله اول، موسوم به «مدارج و معارج» است و در آن، سخن از مدارج قرآن و معارج انسان، به میان آمده و نیز بحثى اجمالى در مورد حروف مقطعه قرآن، مطرح گردیده است.

رساله دوم، داراى عنوان «کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ» است. پاره‌اى از مطالب مطرح شده در این رساله، عبارتند از: افلاک، در علم هیئت از قدیم الدهر به معنى مدارات اجرامند؛ دانشمندان هیوى، فلک را بر جسم کره مطلقا، خواه عنصرى و خواه سماوى، اطلاق کرده‌اند؛ ثابت بن قره که از دانشمندان ریاضى و هیوى بزرگ پیشین است، به چند قرن قبل از اسحاق نیوتن، قائل به قوه جاذبه زمین بوده است؛ پیشینیان قائل به حرکت وضعى و انتقالى زمین بوده‌اند و کپرنیک و گالیله بدان متفرد نبوده‌اند؛ ارض قرآنى و ارض هیوى و تمیز هر یک از دیگرى و…

رساله سوم، به نام رساله «لوح و قلم» است و درباره حقیقت ملک و تمثل آن براى انسان، وحى، قلم، لوح، کتاب، قضا و قدر، آسمان و زمین، طبقات ملائکه و… سخن گفته است.

رساله چهارم، موسوم به «لیله القدر و فاطمه(س)» است و در آن، از لیله القدر بودن و یوم الله بودن حضرت فاطمه(س) و مقام رفیع لیله القدر و یوم الله و عظمت سعه وجودى انسان و شرح صدر او، سخن به میان آمده است.

رساله پنجم، به نام «مناسک حج» است و درباره عمره تمتع، حج تمتع و برخى از احکام نساء مى‌باشد و در پایان رساله، مؤلف، نامه حاوى برخى از اسرار اعمال حج را که به یکى از دوستان زائر بیت‌الله نوشته، ذکر نموده است.

رساله ششم، موسوم به «کر» است و با توضیح برخى از قواعد و اصطلاحات ریاضى و تمسک به آنها، در مورد مقدار کر بحث کرده است.

رساله هفتم، به نام «قطب‌نما و قبله‌نما» است و درباره فرق قطب جغرافیایى و قطب مغناطیسى زمین، معرفت سمت قبله از قطب‌نما و تمیز قطب‌نما از قبله‌نما سخن مى‌گوید.

رساله هشتم، به نام «اختلاف منظر و انکسار نور» است و درباره اختلاف منظر و انکسار نور و برخى از آلات رصدى و جیب و ارتفاع و بعضى دیگر از مسائل هیوى و ریاضى و طبیعى سخن گفته است.

رساله نهم، به نام «طب و طبیب» است و در آن، از ارزش علم طب و مقام و منزلت طبیب و برخى از حکایات در زمینه معالجات شگفت‌انگیز، سخن به میان آمده است.

رساله دهم، موسوم به «تشریح» است و در آن، از سابقه تشریح و جایگاه آن در میان اطباى اسلامى، بحث شده است.