مهج الدعوات و منهج العبادات

توضیحات

مهج الدعوات و منهج العنایات به زبان عربى، تألیف سید على بن طاووس حسینى حلى، متوفاى ۶۶۴ق، در موضوع ادعیه و احراز است.

این کتاب، از آخرین تألیفات سید است که آن را در سال ۶۶۲ق؛ یعنى دو سال قبل از وفات تألیف کرده است. کتاب، فاقد فصل‌بندى و باب‌بندى است.

سید رضى‌الدین بن طاووس، که قصدش تنها تهیه کتابى در ادعیه بوده، تمام سندهاى ادعیه و روایات را حذف کرده و تنها به ذکر نام راوى از امام(ع) اکتفا نموده است، البته در بسیارى از موارد نام مأخذ دعا را هم آورده است.

ابن طاووس، در این کتاب، تنها ادعیه مطلقه را نقل کرده که اختصاص به زمانى خاص یا مکانى خاص ندارند؛ بر خلاف کتبى مانند«جمال الأسبوع» و «الإقبال» که نظر به زمان‌ها و مکان‌هاى خاص دارند.

سید، ابتدا، احراز مختلف را از چهارده معصوم(ع)، به ترتیب، نقل نموده است و در لابه‌لاى احراز آن بزرگواران، احرازى را نیز از افراد دیگر، مثل حضرت خدیجه و سلمان نقل کرده و داستان خوف منصور عباسى و نیز داستان ام عیسى بنت مأمون را بیان کرده است، سپس به ذکر دعاهایى که ائمه اطهار(ع) در قنوت‌هاى خود مى‌خوانده‌اند پرداخته است، آن‌گاه احراز و عوذات مربوط به شداید و سختى‌ها، همچون دعاهاى مختلف پیامبر(ص) در جنگ احد و احزاب و حنین و خیبر و روز وادى القرى و… را نقل کرده است.

در ادامه، به ذکر ادعیه حضرت فاطمه(س) و سایر معصومین(ع)، در موضوعات مختلف، مثل احتراز از دشمنان، قضاى حوائج، تضرع، گشایش روزى، دفع هر بلا، سجده شکر، استخاره، سفر، طلب روزى، استعاذه، طلب حج، زدوده شدن ستم، شکر، انتقام از ستم‌گر، رفع هر سختى و اندوه، دفع محذورات و… پرداخته است.

سپس حجب(دعاهایى که به‌سیله آنها از خداوند درخواست مى‌شود که بین دعا کننده و کسانى که قصد آسیب رساندن به وى را دارند، مانع و حجاب قرار دهد) روایت شده از پیامبر(ص) و ائمه(ع) را به ترتیب، ذکر نموده است.

در ادامه، به نقل ادعیه‌اى که از پیامبران گذشته روایت شده، پرداخته است و نیز ادعیه و احرازى را با عنوان «دعاء ورد على خاطری» انشاء کرده است. هم‌چنین دعاهایى را به‌عنوان ادعیه متفرقه از کتب مختلف آورده است و در پایان کتاب، چند فصل، پیرامون اوقات استجابت دعا و صفات داعى و… نگاشته است.