نهج البلاغه (نسخه صبحی صالح)

توضیحات

نهج البلاغه امام على(ع)، گردآورى‌شده توسط ابوالحسن محمد بن حسین بن موسى، معروف به سید رضى (متوفى ۴۰۶ق)، از متون روایى شیعه با صبغه ادبى – بلاغى است که از زمان تألیف تاکنون مورد توجه دانشمندان شیعه و سنى قرار گرفته و درباره آن پژوهش‌هاى فراوانى صورت گرفته است.

عنوان «أخ القرآن» براى این اثر، حکایت از اهمیت فراوان آن نزد شیعیان دارد. از این کتاب شریف، نسخه‌هاى متعددى وجود دارد که نسخه صبحى صالح از جمله نسخ‌هاى معاصر و مورد اعتماد شیعه و سنى است.

نهج البلاغه توسط سید رضى، از علمای قرن چهارم هجری گردآوری شده است. او در مقدمه کتابش هدف از گردآوری این کتاب را بازگو نموده، و مى‌گوید: «در آغاز جوانى شروع به تألیف کتابى درباره خصائص ائمه(ع) نمودم که مشتمل بر سخنان برگزیده و سایر خصوصیات ائمه دوازده‌گانه(ع) بوده باشد… از ذکر ویژگى‌هاى حضرت امیر(ع) فارغ گردیدم، ولى حوادث روزگار، مرا از اتمام بقیه کتاب مانع شد… در فصل آخر از فصول آن تنها کلمات کوتاه آن حضرت را نوشته بودم. برخى از دوستان، آن را دیدند و بسیار پسندیدند، سپس از من تقاضا کردند که کتابى بنویسم مشتمل بر گزیده‌اى از سخنان آن حضرت در همه فنون، اعم از خطبه‌ها و نامه‌ها و مواعظ و… درحالى‌که آنها مى‌دانستند که چنین کتابى از لحاظ شاهکارهاى فصاحت و بلاغت و گوهرهاى درخشان ادب عربیت، بى‌مانند خواهد بود… من هم تقاضاى ایشان را پذیرفتم و این کتاب را نوشتم و نامش را «نهج‌البلاغه» گذاشتم

بخش‌هاى سه‌گانه «نهج‌البلاغه» بدین ترتیب است:

1. خطبه‌ها: مجموعه سخنرانى‌هاى امام على(ع) بوده است. در اغلب موارد، مرحوم سید رضى بخشى از یک خطبه را نقل مى‌کند. در «نهج‌البلاغه» این فصل با عنوان «باب المختار من خطب أمیرالمؤمنین(ع)» آمده است.
2. نامه‌ها: این بخش، حاوى تعدادى از نامه‌هاى امام على(ع) به دوستان، دشمنان، فرمانداران نظامى، استانداران و دیگر مسئولان کشورى است که با عنوان «الکتب» یا «الرسائل» آمده است.
3. حکمت‌ها: نویسنده در این بخش، کلمات کوتاه و احیاناً مفصل و شبیه به یک خطبه را گردآورى کرده است. اما همه‌ى کلمات قصار حضرت همین‌ها نیست؛ زیرا تنها علامه آمدى (متوفى ۸۸۵ق، ۳۸۱ سال پس از تألیف نهج‌البلاغه)، پس از بررسى منابع روایى، حدود ۵۱ هزار کلمه‌ى حکمت‌آمیز از امام(ع) را شناسایى و در کتاب «غرر الحکم» جمع‌آورى نموده است. هریک از کلمات قصار، گنجینه‌اى از معرفت و چراغى فرا راه بشریت است. این سخنان، حاوى صدها مطلب و عنوان مفید و مهم مى‌باشد که به نیازهاى فکرى فرد و جامعه پاسخ مى‌دهد

از بخش‌هاى سه‌گانه کتاب، موضوعات مختلفى را مى‌توان استخراج نمود که از آن جمله است:

۱٫ الهیات و ماوراءالطبیعه؛ ۲٫ سلوک و عبادت؛ ۳٫ حکومت و عدالت؛ ۴٫ اهل‌البیت و خلافت؛ ۵٫ موعظه و حکمت؛ ۶٫ دنیا و دنیاپرستى؛ ۷٫ حماسه و شجاعت؛ ۸٫ ملاحم و مغیبات؛ ۹٫ دعا و مناجات؛ ۱۰٫ شکایت و انتقاد از مردم زمان؛ ۱۱٫ اصول اجتماعى؛ ۱۲٫ اسلام و قرآن؛ ۱۳٫ اخلاق و تهذیب نفس؛ ۱۴٫ شخصیت‌ها و یک سلسله مباحث دیگر

«نهج البلاغه» صبحى صالح، یکى از نسخ معتبر «نهج‌البلاغه» است که موضوع‌بندى ارزشمندى از این کتاب شریف به دست داده است. صبحى صالح علاوه بر تصحیح، در پایان حدود ۲۴۵ موضوع را به‌عنوان موضوعات عامّه ذکر کرده است.

در انتهاى «نهج البلاغه» صبحى صالح، فهارس ذیل به ترتیب آمده است که خواننده و پژوهشگر را در یافتن موضوع مورد نظرش مدد مى‌رساند: ۱٫ موضوعات عامه به ترتیب حروف الفبا؛ ۲٫ خطبه‌ها و انواع آن‌ها؛ ۴٫ نامه‌ها و انواع آن‌ها؛ ۵٫ آیات قرآنى؛ ۶٫ احادیث نبوى؛ ۷٫ عقاید دینى؛ ۸٫ احکام شرعى؛ ۹٫ عبارات شبه فلسفى و کلامى؛ ۱۰٫ تعالیم و وصایاى اجتماعى؛ ۱۱٫ ادعیه و ابتهالات؛ ۱۲٫ اشعار؛ ۱۳٫ اعلام مرد و زن و قبایل و طوایف؛ ۱۴٫ حیوانات؛ ۱۵٫ گیاهان؛ ۱۶٫ ستارگان و افلاک؛ ۱۷٫ معادن و جواهرات؛ ۱۸٫ اماکن و شهرها؛ ۱۹٫ وقایع تاریخى؛ ۲۰٫ فهرست تفصیلى مطالب کتاب. منبع