حل الرموز و کشف الکنوز فی شرح الکلمات الذوقیه

توضیحات

حل الرموز و کشف الکنوز  شرحی بر الکلمات الذوقیه سهروردی است و به طور مفصل مفاهیم عرفانی و اشراقی رساله الکلمات الذوقیه را تبیین می‌کند.

کلمات الذوقیه که رساله الابراج نیز نامیده می‌شود، رساله کوچک عرفانی اشراقی است که به زبان عربی نوشته شده اسـت. نخستین ‌بار هانری کربن آن را تصحیح کرده و در ذیل مجموعه مصنفات شیخ اشراق به چاپ رسیده است.

این رساله شامل کلمات و سخنان ذوقی شیخ اشراق است که به درخواست برخی از اخوان تجرید (مریدان و شاگردان)، در سی و دو بند بــه نگارش درآمده اســت. مضمون و مقصود اصلی رساله، مراتب سلوک و صعود معنوی نفس انسانی برای درک معرفت و تحصیل اشراقات انوار قیومی و آثار لاهوتی است.

شیخ اشراق در این کلمات با عباراتی کوتاه، لطایف، رموز و اشاراتی را در هر بند مطرح کرده و دستورات و توصیه‌هایی را برای اهـل سیر و سلوک بیان داشته است. او پیرامون مباحثی چون حب وطن، مقامات اهل تجرید و حالات مشایخی چون بایزید بسطامی و دیگران سخن گفته و پس از آن به بیان چگونگی حل طلسم بشری و ارتقاء از هبوط اشباح به شرف ارواح از طریق طی‌کردن برج‌های ده‌گانه (حواس ظاهری و باطنی) پرداخته است.

او در مورد بازگشت نفس به وطن اصلی و اتصال به عالم علوی صحبت می‌کند و معیت آن را با توضیحی که درباره معنای «وطـن» در حدیث «حب الوطن من الایمان» می‌دهد روشن می‌کند. از نظر او معنای «بازگشت به جایی» این است که انسان از قبل آنجا بوده و می‌خواهد دوباره به آنجا بازگردد و چنین جایی همان وطن اوست. این وطن در دمشق یا بغداد یا شهری دیگر در دنیا نیست، بلکه مراد از آن عالم علوی اسـت؛ پـس بایـد از ایـن جهان ظلمانی یعنی دنیا خارج شد و برج‌هایی را که در قلعه‌ای استوار است طی کرد.

شیخ اشراق برای بازگشت به وطن اصلی از طلسم بشری صحبت می‌کند که باید آن را گشود و برای این منظور باید به ریسمانی دو شاخه چنگ زد و با استفاده از قوای نفسانی و اسیر نشدن در مشتهیات دانی نفسانی می‌توان از برج‌های ده‌گانه عبور کرد و به بلاد ثبات و تمکین رسید.

نام این کتاب به تصریح نویسنده «حل الرموز و کشف الکنوز» است و قصد اصلی از نوشـتن این کتاب نوشتن شرح بر «الکلمات الذوقیه» شیخ اشراق بوده است؛ اما با مقدمه‌ای مفصل در باب تصوف و تبیین اصطلاحات صوفیه آغاز می‌شود.