فیض جام سعادت: شرح تائیه‌ ابن فارض (ترجمه منتهی المدارک) دو جلدی

توضیحات

فیض جام سعادت ترجمه کتاب منتهی المدارک تالیف سعیدالدین فرغانی در شرح قصیده تائیه ابن فارض است.

قصیده تائیه ابن فارض که به نظم السلوک نامبردار شده، یکی از شاهکارهای عرفانی اسلامی‏ و بیانگر سیر عرفانی و سلوک منظم به سوی سرمنزل مقصود و مقام قرب الهی است. به علت اهمیت قصیده تائیه ابن فارض، شرح‌های مختلفی به فارسی و عربی بر آن نوشته شده است. سراج هندی، شمس بساطی، جلال قزوینی، حسن بورینی، عبدالغنی نابلسی، قاشانی، فرغانی، و قیصری از جمله این شارحان هستند.

فرغانی، نویسنده‌‏ای صاحب نظر در قلمرو عرفان از حیث دانش و آگاهی و تسلط بر علوم مختلف نظری از جمله علوم ادبی و تاریخ و فقه جامع الاطراف بوده است. فرغانی شاگرد صدر الدین قونوی (۶۰۷-۶۷۳ق.) بود و تقریرات درس‏‌های استادش را می‏‌‏نگاشت. صدر الدین قونوی مکرر می‏ ‏فرمود که هر عارفى باید قصیده تائیه ابن فارض را حفظ کند.

دو کتاب منتهی المدارک و مشارق الدراری که از مهمترین کتب عرفان نظری در مکتب عرفانی ابن عربی محسوب می‏‌‏شوند، در حقیقت تقریرات درس قونوی به قلم فرغانی هستند. فرغانی ابتدا شرح فارسی را در زمان حیات استادش نگاشته است، سپس بعد از وفات استادش به نوشتن شرح عربی آغاز کرده است. وی در مقدمه مشارق الدراری به تقریر بودن شرح فارسی صراحت دارد، ولی در شرح عربی یعنی منتهی المدارک حتی اشاره‏‌ای کوتاه به این موضوع نکرده، ولی شرح عربی با تمام مراحل و سبک آن همانند شرح فارسی است.

آنچه در مقدمه عربى فرغانى مندرج است به حدى عالى است که محقق جامى در مقدمه شرح خود بر نقش الفصوص (نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص) نوشته است که احدى مبانى تحقیقی عرفان را به آن زیبایى که فرغانى بیان کرده تقریر نکرده است.