المحاسن (با ترجمه فارسی)

توضیحات

المحاسن از کتب روایی شیعه اثر ابو جعفر، احمد بن محمد بن خالد بَرقی متوفای ۲۷۴ق است. وی از عالمان شیعه است و کتابش به «محاسن برقی» شهرت دارد. برقی، مجموعه روایاتی را با موضوعات مختلف از قبیل فقه و اخلاق در این کتاب گرد آورده است.

این کتاب از منابع روایی کهن شیعه است و اعتباری بسیار نزد علمای شیعه دارد و برخی آن را در ردیف کتب اربعه شمرده‌اند. کتاب محاسن از منابع مهم کافی، معتبرترین کتاب روایی شیعه، تالیف ثقه الاسلام کلینی است و وی بسیار از محاسن، روایت نقل کرده است.

سخنان بزرگان درباره کتاب

• شیخ صدوق در تدوین کتاب من لا یحضره الفقیه از کتاب محاسن استفاده کرده است. او در مقدمه کتاب می‌نویسد: «من احادیث این کتاب [من لایحضر] را از منابع مطمئنی اخذ کرده‌ام که در میان فقهای شیعه مشهورند و فقها بدانها استناد و به آنها مراجعه می‌کنند؛ مانند… کتاب المحاسن نوشته احمد بن ابی عبد اللّه برقی.»
• ابن ادریس حلی در آخر کتاب السرائر در بخش مستطرفات، محاسن را از اصول روایی مورد اعتماد شیعه دانسته است.
• قاضی نورالله شوشتری این کتاب را به عنوان پنجمین کتاب معتبر شیعه و در ردیف کتب اربعه شمرده است.
• محمد تقی مجلسی پدر علامه مجلسی در شرح فارسی بر کتاب من لا یحضره الفقیه می‌گوید: «کتاب محاسن نزد ما هست و چنان‌که مشایخ نقل کرده‌اند، مؤلف آن بسیار بزرگ، ثقه و معتمد علیه بوده است و آنچه هم اکنون از کتاب موجود است، شاید ثلث آن باشد.»

اصل کتاب المحاسن مجموعه بزرگی شامل حدود صد بخش (یا کتاب) بوده و از آن با تعبیر «کتب المحاسن» یاد کرده‌اند.^[۶] این کتاب مجموعه جامعی از روایات شیعی با موضوعات گوناگون از جمله فقه و علل شرعیه، آداب، حکمت، توحید و اصول و فروع دین بوده است.

آنچه از این کتاب به دست ما رسیده تنها بخشی از این جامع حدیثی، دربردارنده ۲۶۰۴ حدیث در ۱۱ کتاب به شرح زیر است:

1. کتاب الأشکال و القرائن، شامل روایاتی که در آن‌ها اعداد ۳ تا ۱۰ بکار رفته و همچنین وصایای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) آن حضرت.(۵۱ حدیث)
2. کتاب ثواب الأعمال، شامل روایاتی درباره اجر و پاداش انواع اعمال خیر.(۱۵۲ حدیث)
3. کتاب عقاب الأعمال، روایاتی پیرامون گناه و مجازات انواع اعمال ناپسند.(۱۴۳ حدیث)
4. کتاب الصَفوَه و النور و الرّحمه، شامل روایاتی درباره مقام و منزلت رسول خدا(ص) و اهل بیت(ع) آن حضرت و شیعیان آنان.(۲۰۱ حدیث)
5. کتاب مصابیح الظُلَم، در بر دارنده مباحث شناخت و معرفت حق.(۴۶۷ حدیث)
6. کتاب العِلَل، شامل علل احکام شرعی.(۱۳۰ حدیث)
7. کتاب السفر، شامل احکام و روایاتی درباره سفر.(۱۶۰حدیث)
8. کتاب المَآکل، پیرامون احکام خوردنیها و آشامیدنی‌ها.(۹۷۹ حدیث)
9. کتاب الماء، شامل احکام آب‌ها.(۱۱۴ حدیث)
10. کتاب المَنافع، شامل احکام استخاره و مشورت.(۳۳ حدیث)
11. کتاب المَرافق، شامل احکام منزل و نظافت و وسایل رفت و آمد.(۱۷۴ حدیث)